E 47vet gouel ar filmoù e Douarnenez eo bet lakaet ar gaoz er bloaz-mañ war pobloù Amazonia, un doare da ginnig un heuliad da ouel ar bloaz paseet a oa gouestlet da Vrazil. Er gouel filmoù dibar-mañ e vez taolioù-grenn bemdez hag a ro tro da gejañ war-eeun gant tud eus penn all ar bed, da selaou anezho o kontañ o doareoù da stourm. Rak stourm zo ret, evit dreistbevañ.
Maria Do Soccoro ha Fabricio Guaman e oa an dud pedet a stourm en o bro. An hini gentañ, maouez du, dezhi hendadoù sklaved, zo o chom en ur c’hilombo* e Rio Grande do Norte e Brazil, hag egile, henvroad, a zeu eus menezioù Andoù en Ekwador. Tud disheñvel-mik, o chom e daou benn eus ar c’hevandir, ha liammet memes tra gant bevañ e douaroù Amazonia ha rankout stourm evit dreistbevañ. Sañset e oa da vezañ un trede en o c’hostez, Alexandra Narvaez, e penn kumuniezh A’i Cofán eus Sinangoe en Ekwador hag ezel eus ur gevrenn « Guardia Indígena » en em zifenn a-enep d’an alouberien gant ostilhoù teknologek evel dronoù. « Siwazh ez eus bet nac’het outi kaout he viza, evit mirout outi da zont, sklaer », a resisa Sunniva Labarthe, doktorez e sokiologiezh politikel en EHESS, a oa o luskañ an daol-grenn dindan an deltenn vras.
A-enep ar gapitalouriezh
« 150 vloaz zo e oa en em gavet ar c’hompagnunezhioù kapitalour kentañ e Amazonia evit eztennañ ar c’haoutchou », a zisklêr Maria Soccoro, e penn strollad maouezed ar c’hCONAQ, strollad broadel ar gumuniezh Quilombolas*.
Hervez Mariah e « chom ar goadeg en he sav e lec’hioù-bevañ an henvroidi ». En ur stourm hag en ur en em aozañ a-enep d’ar gourdrouzoù kapitalour — embregerezhioù ramzel an eztennañ, industriezh al labour-douar hag an tireoul, narkotrafikerezh, aourdrafikerezh — e warez an henvroidi kement o fobloù hag an natur.
« O fal eo lakaat ac’hanomp da chom paour evit dispartiañ ha trefoedañ ac’hanomp », eme Fabricio. « Pinvidik-mor omp avat, gant hor sevenadur, hor gouiziegezh, hor galloud d’en em aozañ, da vezañ emren a-fet bevañs. Bezañ emren eo hon hent, kreñv omp ha lorc’h zo ennomp ».
Evit ar vuhez
« Ni zo difennerien vihan an natur », eme Fabricio. « Hor bugale a savomp en un dreuzkas dezho hor speredelezh, hor c’harantez evit ar stêr-vras, hor medisinerezh… evit ma ne vefent ket desachet gant ar re a ginnigo labour dezho ».
« Stourm a reomp evit azgoulenn gwirioù, da wareziñ hor buhez hag hor c’horfoù », a lavar Maria. « Kollet hon eus gwirioù e-pad respetad Bolsonaro, ha ne ra ket gouarnamant Lula trawalc’h evidomp da gaout hor gwirioù en-dro, ezhomm hon eus eus skoazell aozadurioù etrebroadel ».
Camille Argouarc’h
*An dud er c’hilombolas zo bugale-vihan ar sklaved disuj o doa tec’het kuit. Ar re-se zo bremañ perc’henned war douaroù o hendadoù, war var emaint, muioc’h-mui, kement hag an henvroidi, da goll o douaroù.
Ur pennad embannet en niverenn 1052, d’ar 26 a viz Eost 2025.
Skoazell adlenn : Ofis Publik ar Brezhoneg
